Moda pro sos reduces de sa presonia
di Costantino Longu

Isterrida

Su rusignolu cando enit tentu
e post’ in gabbia pius non faghet festa,
comente cando fit in sa foresta
intonendelu su dulche cuncentu.
Ma s’ in sa gabbia bi faghet istentu,
non li piaghet, nde morit de rabbia;
ma s’ istentu bi faghet in sa gabbia
nde morit de rabbia, non li piaghet;
ma s’ in sa gabbia istentu bi faghet
cuss’ inserru penosu lu rattristat.
Ammudadu e atturdidu s’ istat
disizende su nidu abbandonadu;
s’ istat atturdidu e ammudadu
disizende s’ abbandonadu nidu;
s’ istat ammudadu e atturdidu
s’ abbandonadu nidu disizende,
dae lontanu su ratu bramende
ue tenzesit su sou naschimentu.

Primu fiore

S’ intenden piedade unu momentu
chi s’ antiga libertade li rendene;
si piedade unu momentu intendene
chi li renden s’ antiga libertade;
si unu momentu intenden piedade
chi li renden sa libertade antiga,
torrat de nou in sa forest’ amiga
cantat allegru cun dulche consolu.
Bolat lezeri cun liberu olu
ca no est presoneri si consolat;
cun bolu liberu lezeri olat
si consolat ca no est presoneri;
bolat cun bolu liberu lezeri
da’ frunz’ in frunza in sa forest’ amena,
cun sa melodiosa cantilena
cantada notte e die a totu prou.

Segunda retroga

Su rusignolu cando benit tentu…
…ue tenzesit su naschimentu sou.

Segundu fiore

Cun allegria pura dae nou
poi de tanta dura presonia;
dae nou cun pura allegria
poi de tanta presonia dura;
dae nou cun allegria pura
sa libertade cara possedides
e a Franziscu grazias rendides
sos chi custu Comitadu formades.
De sos parentes a mesu torrades
chi a bois attesu ana dolentes;
torradese a mesu ‘e sos parentes
chi a bois dolentes an’ attesu;
de sos parentes torrades a mesu
poi de tantos annos de assenzia:
sos caros bostros azis in presenzia
comente ognunu ‘e bois sonniesit.

Terza retroga

Su rusignolu cando benit tentu…
…ue su sou naschimentu tenzesit.

Terzu fiore

Cale duru turmentu si proesit
de patimentu fisicu e morale;
duru turmentu si proesit cale
de fisicu e morale patimentu;
cale duru si proesit turmentu
tristas peripezias e affrontos,
faghinde cun cust’ ora sos cunfrontos
fit realtade e paret visione.
Rutt’ in disgrassia custa nassione,
infusta ‘e samben, derisa, distrutta;
custa nassione in disgrassia rutta,
derisa, distrutta, de samben infusta;
rutta in disgrassia nassione custa,
infusta ‘e samben, distrutta e derisa,
in fide vera e bideas divisa
ruinas e cadaveres totue.

Quarta retroga

Su rusignolu cando benit tentu…
…su naschimentu sou tenzesit ue.

Quartu fiore

Dissipada s’ iscurigosa nue
est luminosa s’ aera torrada;
s’ iscurigosa nue dissipada
est torrada s’ aèra luminosa;
dissipada sa nue iscurigosa
si presentat incertu su futuru,
ca su disastru terribile e duru
distruzione lassadu at e luttos.
Pianghimos pro sos chi sunu ruttos
chi de dognunu s’ ammentu tenimos;
pro sos chi sunu ruttos pianghimos
chi s’ ammentu tenimos de dognunu;
pianghimos pro sos chi ruttos sunu
ca istanotte non che sun presentes
e parizzos dispersos sun assentes
però chi torren semus isperende.

Quinta retroga

Su rusignolu cando benit tentu…
…ue tenzesit su naschimentu sou
dae lontanu su ratu bramende.

Quintu fiore

Cantas mamas sos fizos isettende
sun cun fastizos e delusas bramas;
isettende sos fizos cantas mamas
sun cun bramas delusas e fastizos;
cantas mamas isettende sos fizos
e cantas sorres e cantas isposas

donzi die isettan ansiosas
nessi calchi notissia, ca non nd’ ana.
Ahi! chi s’ isperanzia paret vana,
s’ ansia insoro non si appagat mai;
s’ isperanzia vana paret, ahi!
mai non si appagat s’ insoro ansia;
ahi! chi vana paret s’ isperanzia
nessun’ indissiu si tenet de issos,
che ch’ in su prus profund’ ‘e sos abissos
ruttos che sian pro destinu ingratu.

Urtima retroga

Su rusignolu cando benit tentu…
…ue tenzesit su naschimentu sou
dae lontanu bramende su ratu.

Urtimu fiore

Ite fine terribile ana fattu
a l’ ischire impossibil’ est, proite?
Fine trribile ana fattu ite,
proite a l’ ischire est impossibile?
Ite fine ana fattu terribile,
ruttos sunu in dun’ impari lotta?
E forsis, una losa non connota
costoit sos cadaveres insoro.
Devotu in cust’ ora deo imploro:
sos chi mancan ancora torren totu!
Deo imploro in cust’ ora devotu:
torren totu sos chi mancan ancora!
Deo imploro devotu in cust’ ora
a tie, oh Franziscu, grande santu!
Torren in presse, finat su piantu
e siat dognunu allegru e sanu.

Send’ in sa missa chi deris manzanu
fin’ in s’ altare tou celebrende,
bidesi tanta zente pianghende
a pèse de su tou simulacru,
preghende chi unu simile massacru
in su mundu pius non che suzzedada.
Franziscu, donzi grassia chi si pedada,
faghe chi siat sempre esaudida!
Siat sempre sa paghe preferida,
sas gherras da’ su mundu si che frangana

pro chi sas mamas pius non piangana!

====

Custa moda fit dedicada a su Comitadu de sa festa de santu Franziscu, chi fit cumpostu esclusivamente dae sos reduces de sa presonia. Medas la cherene paragonare a sa moda famosa de Remundu Piras.
Deo non m’illudo chi tenzat su valore de cussa moda; si podet assimizare puru, però custa moda mia fit cantada duos o tres annos primma e chircat de sos mortos in gherra, de sos reduces e de sos dispersos.
Sos ateros poetas de cussa gara, cantada sa notte de s’otto de Santuaini de su 1945, fini Giuanninu Fadda e Giuanne Seu.