Andadu so arare in annigrinu
de Bachisio Raimondo Carboni

Andadu so arare in annigrinu
Cun dun'aradu e pagu e zou,
E duos boes de unu bentinu,
Ambos ispanos e tundos che ou;
Ch'apo biradu su semen'in caminu,
Dae no haer giuttu aradu nou;
Pro curpa e sa timona, ca fit lenta,
M'andaiat s'aradu abbenta abbenta.

Pro curpa e s'aradu ca fit lenu,
Non nd'appo fattu no de zoronada,
Mancu sinzu faghiat in su fenu,
Pagadu nd'appo sa terra in debbada;
Giugher non bi podia aradu anzenu.
Ca fit a mie sa terra intregada;
A massazzare non bi torro prusu
Ch'appo s'aradu bezzu e fora d'usu.

Cantu tempus in donu happo perdidu
In custa terra faghinde sa doa!...
Finalmente bi so oe resessidu,
E poto narrer ch'appo fattu proa,
Mero tenia su giuo irmarridu,
Manc'arziare podiat sa coa,
Non bi torro piusu a massazzare
Cun d’un'aradu ezzu, it'happo arare?!...

Mi so postu a l'acconzare
E corpadu happo su conzu,
Pro pagu hat affortidu sa timona;
Torr'a bintrare arare.
E fatt'happo su bisonzu,
Ma però s'hat faina pagu bona.
Arare fio avvezzu,
Ma s'aradu fit bezzu,
M'istaiat continu aggiona aggiona,
E mi so affuttadu,
Pro chi sa terra in donu happo pagadu.

Mai custu creia
De m'esser capitadu,
Intr'e nadale a bettare a istula!...
Torro sa terza ia
Cun su matessi aradu,
Eppuru nd'happo fattu mesa tula,
S'aradu fit fortizzu,
Ma nò bistaiat rizzu,
Sempre afferradu a cannas de ula,
Non giughiat ischina
M'istaiat continu unchina unchina.

Giughia sa idea,
Certu mancar'a fura,
Cun dun'aradu bezzu andare arare;
A forza e pelea
Nd’happo ettadu una mesura,
Ma isettu no happo e b'ispigare;
Ca nde tenia gustu
L'happo s'aradu infustu,
E mancu gai cheriat bintrare,
Mi retiro affannadu
E cun s'aradu tottu murdagadu.

Sa terra fit infusta,
Creidelu de certa,
Però bene ammoladu fit su zuncu,
Non fit terra bedusta,
Fit s'aradu iscussertu,
Chi che poniat sa chima in su runcu;
Sa terra fit bagnada.
Non b'intraiat s'arbada
Fia tentadu e la segare a truncu,
Pro chi m'hat consumidu
S'aradu bezzu, su giuo ismarridu.

Debadas mi leo fele,
Tantu non nd'happo achistu,
Mancari puru mi cherza impignare:
Colpadu happo crudele
E totu l'happo pistu,
Mancu pro cussu cheria bintrare.
E deo cun fiacca,
Postu happo dae burzacca,
De sa terra s'affittu a nde pagare;
E m'affutto inchiettu,
Pro chi tentu non nd'happo de profettu.

Si m'affutto est rejone
Oa so ispiantadu,
E comente s'annada happ'a passare!!...
Ness'a unu cuzzone
A bintrare s'aradu
Oa fio disizzosu e semenare.
Sa terra fit superba,
Tuppada fit de s'erba,
Oa fit ancor'aradu a bei intrare;
E mi so postu a sa sola
Cun s'idea de fagher bon'arzola.

Nde fia disizosu.
Arare a surcu prenu
In custa terra, senza coltivada,
Fit tribagliu forzosu
Pro chi b'haiat fenu
Non lassaiat bintrare s'arbada
A fadiga e a gherra,
Mi so postu a matt'in terra
Ma tantu sa fadiga fit debada,
Fit unu massu de rena
Ch'in mesu mi essiat una vena.

Ite mala fortuna
Sa chi m'hat persighidu,
Poto narrer chi tenzo mala sorte!
Proad'happo a sa geuna
E non bi so resessidu,
Dae no haer giuttu aradu forte;
Mi causat fastizu,
Su non bintrar'aizu,
Mi paret chi vicina m'est sa morte
E mi causat pena
Su e non bider sa terra piena.

Dia cherrer pagare
A doppiu s'ispesa
Bastet poder arare a surcu prenu
Non est a m'ingrassare
Chi anzis mi procurat debilesa.
E mi faghet andare pius lenu;
Est solu pro gu gustu
De bi fagher bedustu
Mancari siat su terrinu anzenu;
Dia esser discuntentu
Si su trabagliu esseret a su entu.

Proadu appo a denotte
A parte de arborinu
Si ogare podia carchi surcu;
Est de badas chi cotte,
Ca est duru su terrinu
Chi de certu bi cheret su remurcu,
Cun summu piaghere,
Pro fagher su dovere,
Inferocidu chi paria turcu,
Arrughittadu appo sa terra
Cua s'aradu ei su giuo a forz'e gherra.

Beru ch'appo gherradu
Cun pauras de su mundu,
Però già l'happo inchida sa posta,
E bi so resurtadu
A toccare su fundu
Cun pelea ca fit sa terra tosta,
E de su semenadu
Nudda bind'hat pigadu,
Non b'hat bessidu nè chimu nè crosta,
Invanu haia gustu
De fagher sa manada a Mesaustu.

Nde so in pensamentu
No ischides proit?
Ohi m'appana su semene isoradu.
App'aradu a istentu,
E fit semene mite
Subra pro cussu non bind'hat pigadu;
Non fit semene guastu.
Ma non bi fit su bastu,
Forsis medinde mi so isbagliadu,
Ch'araia a dogn'ora
E micch'essiat su semene a fora.

Eo naro ch'est cue sa mancanzia
E i sa terra non nde tenet neghe,
S'aradu non teniat sa sustanzia
Ca fit cottadu cun cottas de feghe,
Poi non fit su semene in bundanzia
De poder produire s’unu deghe,
Si pro sorte su semene hat mancadu
Deo naro ch'est culpa de s'aradu.

Pro finis, hapo forte triballadu
A forza 'e pelea e de fadiga,
Canta mattana m'hat dadu s'aradu
Ca mi faghiat continu cadriga
Semene pro cussu no bi ndh'at pigadu
Erba no b'hat bessidu e ne ispiga
Mancari siat su massarzu avvezzu
Non ndhe segat de terra aradu 'ezzu.

Pro finis, si s'aradu no est bonu
Menzus s'omine cheret chi si corche'
Pro chi triballat de continu indonu
E i sa este creo chi s'isporche'
S'aradu forte no ndhe faghet sonu
E non bistat continu dorche dorche
Sempre fattindhe bancos e cadriga
Mai su chi bi ettat bei' piga.